kanyon nedir?

Ülkemizde fazlaca bulunmasına rağmen pek fazla kişinin hakkında bilgi sahibi olmadığı kanyon hakkında bilgileri,tanımını ve ülkemizdeki kanyonların nerelerde olduğunu yazımızın devamında bulabilirsiniz.

Tanımı:Dünya yüzeyinde nehirlerce oluşturulmuş derin vadilere verilen ad.
Nasıl olur ve genel bilgiler:
Bir çok kanyonu uzun süreli erozyonların yaylalar üzerinde oluşturduğu bilinmektedir. Kanyon yapılarının iki yanlarındaki duvarlar, erozyon ve aşınmaya dayanıklı sert kayalardan oluşur. Bunlar granit ya da kumtaşı gibi oluşumlardır. Kanyon oluşumunda hızlandırıcı etkisi olan hava akımları kuru alanlarda sulak bölgelere nazaran daha etkili olduklarından, kanyonlara bu tür bölgelerde daha sık rastlanır. Sualtı Kanyonları adından da anlaşılacağı üzere, deniz taban seviyesinde oluşan kanyon yapılarıdır. Karasal olanlarla hemen hemen aynı özelliklere sahip olan ve genellikle nehir ağızlarında vücut bulan bu yapıların oluşumlarında, sualtı akıntıları temel etkendir. Bu doğal oluşumun en bilinen ve en büyük örneği Arizona'da bulunan Büyük Kanyon'dur.Türkçe'ye Frenk dillerden gelen Kanyon adı, kaynağı İspanyolca asıllı olan cañón sözüdür. Bu doğal oluşumun en bilinen ve en büyük örneği Arizona'da bulunan Büyük Kanyon'dur. Amerika Birleşik Devletleri'nin güney-doğu'sunda yer alan bu kanyon arkeolojik önem taşır; bunun nedeni Amerika kıtasının ilk sahipleri olarak da bilinen Kadim Pueblo Halkının bu çevrede geniş yerleşimler kurmuş olmasıdır. Geniş bir kanyonun içinden akan bir nehir, duvarları jeolojik bir merdiveni andıran kanyonlar oluştururabilir. Bunlar siperli nehir ((entrenched river)) olarak anılırlar zira bu tip nehirlerin akış yollarını değiştirmeleri epey zordur. Colorado River ve Snake River (ABD kuzey-doğu) bu yapılara örnek teşkil edebilecek iki nehirdir.
Ülkemizdeki kanyonlar ve özellikleri:
1. Valla Kanyonu - Kastamonu
2. Köprülü Kanyon - Antalya
3. Karacehennem Boğazı - Kastamonu
4. Eşen Çayı Kanyonu - Muğla
5. Çoruh Vadisi - Erzurum
6. Saklıkent - Muğla
7. Güver Kanyonu - Antalya
8. Ihlara Vadisi - Niğde
9. Lamas Kanyonu - Mersin
10. Göksu Kanyonu - Mersin

VALLA KANYONU

Yabani hayvanlara ev sahipliği yapıyor

Kastamonu’nun Pınarbaşı İlçesi Muratbaşı Köyü sınırları içinde. Devrekani Çayı ile Kanlıçay’ın birleştiği bölgeden başlayıp, Cide İlçesi istikametinde 12 kilometre uzunluğunda devam ediyor. Girişi son derece zor olan kanyonun, yan duvar kayalarının yüksekliği yer yer 800-1200 metreye ulaşıyor. Devrekani Çayı ve Kanlıçay’ın kesiştiği noktadan rahatlıkla seyredilebilen kanyon suyun kayaları aşındırmasından oluşmuş. Milli Park içinde olan kanyon turizme açık. Ankara’dan 270 kilometre, İstanbul’dan ise 450 kilometre uzaklıkta. İçerisinde tesis yok. Doğal özellikleri ve şelaleleri doyumsuz güzellikte. Sarp kayalıklarında kartal, akbaba, atmaca, doğan gibi tüm yabani hayvanları barındırıyor. Doğal tuzaklar ve tehlikelerle dolu kanyonun teçhizatsız ve rehbersiz geçilmesi mümkün değil.KÖPRÜLÜ KANYON

Önemli bir rafting merkezi

Antalya kent merkezinden 85 kilometre uzaklıkta. Manavgat’ın 63 kilometre kuzeydoğusundaki Taşağıl Beldesi Selge Antik Kenti’nin hemen yanında yer alan Köprülü Kanyon, 14 kilometre uzunluğunda. Derinliği bazen 300 metreye ulaşıyor. Su kaynağının dere yatağını aşındırmasıyla oluşan kanyona sadece özel araçlarla ulaşılabiliyor. Köprülü Kanyon’da küçük bir dinlenme tesisi ve konaklama için 40 kişilik bir pansiyon var. İçinde sadece Akdeniz’e has olan Akdeniz servisi bulunuyor. Zakkum, yabani gül, ılgın, böğürtlen gibi bitkiler yetişiyor. Ayrıca tilki, kurt, yaban keçisi, kunduz, keklik, turaç, yabani güvercin, çulluk, üveyik, porsuk, kartal ve doğan da görülebiliyor. Önemli rafting ve trekking merkezi.

KARACEHENNEM BOĞAZI

Turizme açık ama tesis yok

Kastamonu’nun Küre İlçesi’ne bağlı Belören Köyü’nde bulunan 500 metre yüksekliğindeki Karacehennem Vadisi iki parçadan oluşuyor. Birincisi 2 kilometre uzunluğunda Ersizlerdere Kanyonu, ikincisi ise 3 kilometre uzunluğundaki Karacehennem Boğazı. Küre İlçesi’nden 8 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Binlerce yıllık tarihe sahip Karacehennem Boğazı suyun kayaları aşındırmasıyla oluşmuş. Turizme açık ancak içinde tesis yok. Ana yolda 500 metre mesafede yerli ve yabancı turistlerin konaklayacağı kafe bulunuyor. Ankara’ya 300, İstanbul’a ise 550 kilometre uzaklıkta. Yeşil, tepelik ve dağlarla kaplı bir doğa harikası. Bölgede yaban domuzu, ayı ve tavşan gibi yabani hayvanlar yaşıyor. Teçhizatı olan herkes doğa sporu yapabiliyor.

EŞEN ÇAYI KANYONU

Çamur banyosu yapabilirsiniz

Antalya Akdağlar’ın kuzeyinde, Kızılcadağ’dan doğan Eşen Çayı, kollarıyla ile Saklıkent Kanyonu ile Eşen deltasını oluşturarak Akdeniz’e dökülüyor. 125 kilometre uzunluğundaki çayın 80 kilometresi Muğla sınırları içinde. Eşen Çayı yaz aylarında özellikle kano turuna katılmak isteyenlerin akınına uğruyor. Yapılan turlar, 15 kilometrelik bir mesafe kano ile geçilerek Patara kumsalında son buluyor. Güzergahın bir bölümünde çamur banyosu molası veriliyor. Kokusuz çamur havuzlarına balıklama atlayıp baştan aşağı çamura bulananlar fotoğraf çektirmeyi ihmal etmiyor. Çamurdan kurtulmak için tek yol Eşen Çayı’nın buz gibi sularına kendinizi bırakmak. Nehrin etrafında okaliptus ağaçları yükseliyor.

ÇORUH VADİSİ

Kanyon asma köprülerle süslü

Gürcistan’ın Batum kentinde denize dökülen Çoruh Nehri, Artvin’in Yusufeli ve Erzurum’un İspir ilçelerine kadar uzanan yaklaşık 460 kilometrelik bir alanı kapsıyor. Çoruh Nehri Vadisi, tümüyle turizme açık. Artvin - Yusufeli ve Yusufeli - Erzurum arası çalışan otobüs ve minibüslerle Çoruh Vadisi’nin her yerine ulaşmak mümkün. Buralardaki ilçelerde küçük oteller ve pansiyonlar var. Nehir boyunca uzanan ve zaman zaman kanyon halini alan sarp kayalar, taş ve asma köprülerle süslü. Yöreye özgü ahşap evler vadiye değişik bir güzellik katıyor. Bu arada Yusufeli’nde Çoruh Nehri’nin kolu olan Barhal Çayı, rafting için Türkiye’nin en önemli birkaç parkurundan biri olarak gösteriliyor.

SAKLIKENT

En çok turist çeken yerlerden biri

Fethiye’ye bağlı Kayaköy sınırları içerisindeki Saklıkent Kanyonu, 18 kilometre uzunluğunda ve 300 metre derinliğinde. Türkiye’nin en çok turist çeken kanyonları arasında. Her yıl ortalama 200- 250 bin kişi ziyaret ediyor. Roma Dönemi’ne ait 16 mağaranın bulunduğu kanyon, suların aşındırmasıyla oluşmuş. 2- 3 bin yıl önce sığınak olarak kullanılmış. Dik vadi yamaçlarına sahip Saklıkent Kanyonu Milli Park alanında kızılçam, karaçam ve sedir çoğunlukta. Ayrıca Aktez Yaylası’nın güneydoğusu, soğanlı bitkilerin endemik olarak yetiştikleri saha olarak biliniyor. Konaklama için ağaç evler, moteller ve restoranlar var. Rafting sporu yapılıyor.

GÜVER KANYONU

Doğa yürüyüşleri yapılıyor

Antalya’nın kuzeyinde Düzlercam Parkı yakınındaki Güver Uçurumu Kanyonu, 2 kilometre uzunluğa, 30 metre genişliğe ve 115 metre derinliğe sahip. Suyun kayaları aşındırmasıyla meydana gelmiş. Antalya merkezinden 20 kilometre uzaklıkta. Konaklama için bir tesis bulunmuyor ancak, Düzlerçamı Piknik Alanı’nda günübirlik konaklama yapılabiliyor. Akdeniz bitki örtüsü maki, ardıç, meşe, pırnal meşesi, sakız, keçiboynuzu ve funda gibi ağaç ve çalı toplulukları var. Parkta, Geyik Dağı keçisi, tilki, kurt, üveyik, kartal ve doğan kuşları da bulunuyor. Doğa yürüyüşleri yapılabiliyor.

IHLARA VADİSİ

İçinde 105 tane kaya kilisesi var

Aksaray il sınırlarında bulunan Ihlara Vadisi 14 kilometre uzunluğunda. Yer yer 150 ile 200 metre arasında değişen vadileri var. Aksaray merkezden dolmuşa binerek gidilebiliyor. Hasan Dağı’na yakın olan Ihlara Vadisi’nde geçmiş zamanda yaşanan volkanik püskürmeyle oluşan volkanik tabakaların ve buradan çıkan bazalt ve andezit yoğunluklu lavların soğumasıyla ortaya çıktığı varsayılıyor. Vadi Ihlara Kasabası’dan başlayıp, Selime Kasabası’nda son buluyor. Vadi boyunca kayalara oyulmuş sayısız barınaklar, mezarlar ve kiliseler var. Bazı barınaklar ve kiliseler ise yeraltı şehirlerinde olduğu gibi birbirlerine tünellerle bağlanıyor. Vadi içerisinde bulunan 105 kiliseden bazıları ziyaretçilere açık.

LAMAS KANYONU

Cennetten bir köşe

Mersin’in Erdemli İlçesi’ndeki Lamas Kanyonu, yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı. Toroslar’dan doğan Limonlu Deresi’nin kıvrımlar yaparak denize kavuşurken oluşturduğu 114 kilometrelik Lamas Kanyonu, zaman zaman 200 metre yüksekliğe ulaşan iki taraflı dik duvarlara sahip. Patika bir yol kanyon boyunca uzanırken, ziyaretçiler çayda yüzme imkanı buluyor. Tarihi mekanlar ve meyve bahçeleri trekkingçiler ve kampçılar için vazgeçilmez yerlerin başında geliyor. Lamas Kanyonu’nun Limonlu beldesi yakınlarında Kayacı Vadisi ise cenetten bir köşe. Vadiye günübirlik turlar düzenleniyor. Çaya paralel piknik alanında, Lamas Nehri üzerinde oturma yerleri bulunuyor.

GÖKSU KANYONU

Su sporları için elverişli

Orta Toroslar’dan doğan Göksu Nehri, rafting ve kano sporu tutkunlarının uğrak yeri. Ermenek Çayı ve Pirinçsuyu’ndan oluşan iki kol, Mut İlçesi’nin Suçatı Köyü’nde birleşip, Göksu adını alıyor. Nehir 260 kilometre uzunluğunda. Akarsu sporları için elverişli, geniş bir yatağa sahip. Nehir, Mut’u geçtikten sonra derin ve sert yamaçları olan bir kanyona girerken, nehirle kanyon duvarlarının yüksekliği zaman zaman 100 metreyi buluyor. Genellikle yavaş akışlı bir nehir olması nedeniyle raftinge yeni başlayanların deneyim kazanmaları için son derece uygun. Kano sporları da yapılıyor.

Kanyonlar: Karabük'ün doğal güzellikler arasında kanyonların ayrı bir yeri vardır. Daha çok Safranbolu'da kireç taşı tabakalarını derin bir biçimde yarılması ile kanyonlar ortaya çıkmıştır. Bölgenin arazi yapısını ilgi çekici hale getiren bu kanyonların başında İnce Kaya kanyonu gelmektedir. Üzerinde İnce Kaya su kemerinin yer aldığı kanyon oldukça dik ve derin yamaçlara sahiptir.

Uzunluğu oldukça fazla olan Düzce ( Kirpe ) Kanyonu ziyaretçilerini adeta büyülemektedir. Tabiat harikası olan diğer kanyonlarımız ise Tokatlı, Sakaralan ve Sırçalı' dır. Yenice ilçesindeki Şeker Kanyonu 6.5 km uzunluğu ve zor geçişleri ile profesyonellerin ilgi gösterdiği bir kanyondur.

Horma Kanyonu: Küre Dağları Tabiat Parkı içerisinde yer alan Horma Kanyonu; Pınarbaşı İlçesi’nin Ilıca köyünde yer alıyor. Avrupa’nın en yaşlı ormanlarının arasında ve doğa harikası bir coğrafyada yer alan kanyon, akvaryumu andıran derin göllerden ve irili ufaklı şelalelerden oluşuyor. Çıkışında Ölüdeniz’i andıran doğal havuzuyla Ilıca Şelalesi’nin bulunduğu kanyon geçişi oldukça keyifli ve diğerlerine göre daha kolay. Kaya blokların izin vermediği birkaç noktada yüzerek ilerlemek gerekiyor. Metrelerce derinlikteki suyun dibini görebileceğimiz kadar temiz olan dere bazı noktalarda su kemerini andıran kaya oluşumlarının arasından geçiyor. Bu noktalarda ya tırmanmak ya da suyla birlikte dar deliklerden kendimizi bırakmamız gerekiyor. Yaban hayatın ülkemizdeki son kalelerinden birinde yeralan kanyonumuzun geçişini yaz aylarında gerçekleştirmekteyiz.

Valla Kanyonu: Küre Dağları içerisinde yeralan kanyonların en büyüğü Valla Kanyonu’dur. Uzunluğu yaklaşık 10 km ye varan kanyonun 1120 metreye ulaşan derinliği vardır. Pınarbaşı’nda bulunan kanyonda dar ve uzun koridorlar boyunca akan su bazen çağlayan halinde düşüyor, bazen de gölcükler ve devkazanları oluşturuyor. Valla Kanyonu geçişi için profesyonel düzeyde bilgi, tecrübe ve teknik donanım sahibi olmak gerekmektedir. Kanyon boyunca yükselen kayalıklar yaban hayatının korunmasını sağlamaktadır. İnsan ulaşımına izin vermeyen sarp yamaçlar endemik bitki türleri ve kartal, şahin, akbaba gibi yırtıcı kuşların yaşam alanı olması bakımından büyük bir öneme sahip.